BİZE ULAŞIN
Tartışmalar sırasında ya da sonrasında bu tutumları takınan çiftlerin boşanma oranının diğer çiftlere nazaran çok daha fazla olduğu görülmüştür. Çiftler, eğer bu özelliklerini değiştirebilirse tartışmalar yıkıcı olmak yerine yapıcı olabilir ve aslında ilişkiyi güçlendiren bir faktör halini alabilir.
ELEŞTİRİ
Eleştiri, sürekli hata bulma ve yargılama davranışı. Davranışlarından ziyade, kişinin karakteri ve kişiliğini eleştirme. Kişi kendisinde bir sorun olduğunu düşünüyor ve ilişkiden kendini kurtarmanın yollarını arıyor. Kendisinin takdir edilmediği ortamlardan uzaklaşıp, takdir edildiği ortamlara gidiyor. Kendisini işe yaramaz hissediyor.
Bu davranışı değiştirmek isterseniz, Gottman şunları tavsiye ediyor:
Yargılayıcı olmadan içinde bulunduğunuz durumu açıklayın (Her zaman böylesin ya da asla kelimelerini kullanmayın)
Tartışmaya neden olan konu hakkında mutlaka açık olun. Kendinizi açıkça ifade edin.
İhtiyacınız olanı olumlu bir şekilde isteyin.
Bu bir ayrılık nedeni olmayabilir, ama yine de tehlikeli olduğunu unutmayın.
AŞAĞILAMA/ HOR GÖRME
Gottman, 4 yıllık araştırmasında, boşanmanın bir numaralı belirleyicisinin aşağılama olduğunu söylüyor. İğneleme, alay, isim takma, küçümseyici mimik ve davranışlar ve aşağılama içerir. Küçük görme, zehirini iletişime taşıyarak ortamın kirlenmesine neden olur. Saygı olmayınca, ilişkinin temeli çok zayıf kalıyor. Örneğin, eşin yaptığı davranışı değil de kişiliği eleştirmek “benimle bunu paylaşmanı isterim” yerine “sen çok bencilsin demek”; sorunu başka boyuta iter. Eşle konuşurken ona aşağılayıcı şekilde sözler kullanmak örneğin, dalga geçmek, isim takmak vücut diliyle de gözlerini devirmek, ağız bükmek gibi bunu destekleyici şekilde davranmak ilişkiyi temelden sarsar. Bu davranışları yaptığınızda eşinize giden mesaj ona hiç değer vermediğiniz, onun benliğini küçümsediğiniz yönünde oluyor. Aşağılamada kırıcı olan asıl şey; sen sadece ilişkimizde değil, sen tek başına ve ‘insan’ olarak da kötüsün. Bu durumda çiftler ayrılsa bile, kişinin özgüvenine, kendilik algısında ve öz saygısında ciddi bir yıpranma olasıdır.
PEKİ ÇARESİ NE?
İlki bu dört atlının etkisini bilmek, varlığını fark etmek ve uzak tutmak için aktif çaba harcamak.
Gottman iletişimde bu atlılardan biri ortaya çıkarsa durumu pozitife çevirmek için en az 5 olumlu davranış gerekir diyor. Saygı ve takdir ilişkinin diğer dört atlı tarafından ezilmesini engelliyor ama 5 katı kullanmak şartıyla. Yani bir kez eleştirdiyseniz 5 kez övmeniz gerekiyor.
Takdir kültürü oluşturmaya çalışın. Eşiniz hakkında takdir edeceğiniz şeylere odaklanın. Ve ilişkinizde sevdiğiniz şeyleri not alın ve bunları hatırlayın.
Ne kadar iyi niyetli olursak olalım, olumlu tutum ve davranışlarımız yanlış anlaşılmaların karşısında çaresiz kalacaktır. Karşınızdaki kişi mesajınızı yanlış anladığı anda mahşerin dört atlısı yola çıkmıştır: eleştiri savunmayı çağıracak, kısa bir süre sonra gelen küçümseyici bir yorum duygusal uzaklaşma ve duvar örmeye neden olacaktır.
SAVUNMACILIK
Üçüncü atlı savunmacılıktır ve genellikle eleştiriye bir cevaptır. Ayrılığı getiren diğer davranış da çiftlerin karşı tarafı anlamaya çalışmadan, sürekli kendilerini savunması. Her davranışa bahane bulmak, kendi davranışlarını sürekli rasyonelleştirmek, karşı taraf fikrini söylediğinde “sen bunu daha çok yapıyorsun” deyip oku ona çevirmek, karşı tarafı dinlemeden kendi fikrini söylemek savunma davranışları arasında yer alıyor.
Eğer genellikle “Ben yanlış bir şey yapmadım” veya “Bu benim hatam değil, senin suçun” gibi şeyler söylersen, tipik bir savunmasızlık kullanıcısı olabilirsin. Bu tavrı değiştirmek isterseniz Gottman Enstitüsü tarafından önerilen bu antidotu denemelisiniz:
Partnerinizi aktif olarak dinlemek için biraz zaman ayırın.
Gerektiğinde sorumluluk al.
Dürüst bir şekilde üzgün olduğunuzu söyleyin.
DUVAR ÖRME
Duvar örme bazen ilk 3 atlıya ait olumsuzlukların ezici olduğu noktaya geldiğinde ortaya çıkar. Tartışmayı geri çekerek, görüşmeyi tekrar başlatmak için herhangi bir girişimden vazgeçerek ve kendinizi fiziksel ve duygusal olarak uzaklaştırarak, eşinizle aranızda bir duvar kurduğunuz zaman ortaya çıkar. Duvar örme yıkıcıdır çünkü partneriniz reddedilmiş ve terk edilmiş hissine bürünür.
Duvar örerek iletişimi kapatmak yerine tartışmaya ara vermek, mola almak, sakinleştirici aktivitelere odaklanmak (magazin haberleri okumak, derin nefes almak vb) ve daha sonra pozitif yerden başlamak yardımcı olacaktır.
*Psikolog doktor John Gottman ile meslektaşı ve eşi Julie, evlilik ve ilişkiler konusunda uzman. John Gottman, Psychotherapy Networker dergisi tarafından ‘Son 25 Yılın En İlham Verici İlk 10 Terapisti’ arasında gösterildi. Yıllardır bu alanda araştırmalar yapıyorlar. ABD’de kendi isimlerini taşıyan bir enstitüleri var. Bugüne kadar 40’ı aşkın kitap yazdılar, yaklaşık 10 bin kişiye mutlu bir evlilik ve ilişki yürütmek hakkında eğitim verdiler. Türkçe’ye de çevrilen ‘Evliliği Sürdürmenin 7 İlkesi’ kitapları tüm dünyada yarım milyon sattı. 35 yılda 3 binin üstünde çiftle araştırmalar yapan Gottman’lar, mutlu evliliğin sırlarını ortaya çıkardı ve boşanmanın çeşitli tekniklerle önlenebilir olduğunu kanıtladı.
